بازگشت
افغانستان، خروجی مهم تنش های غرب و روسیه
محمد اسحاق فیاض محمد اسحاق فیاض

باورود اقای باراک اومابا به کاخ سفید،  سیاست امریکا در قبال افغانستان مشخص ترشده است. پس ازتعیین ریچارد هولبروک به عنوان نماینده خاص امریکا در افغانستان و پاکستان، اکنون سخن از ضرورت همکاری میان امریکا و روسیه در امور افغاانستان به میان آمده است و امریکا امید وار است با تعامل با روسیه بتواند بربحران افغانستان فایق آید.

روبرت وود سخنگوی موقت وزارت امورخارجه آمریکا روز جمعه در گفتگویی با خبرنگاران اعلام نمود که دولت "باراک اوباما" رئیس جمهور جدید آمریکا همکاری با روسیه را "جزئی کلیدی" از استراتژی خود در رابطه با افغانستان می داند. وی افزود: ما با روس ها گفتگو خواهیم کرد و تا کنون نیز درباره اینکه چگونه همکاری در افغانستان را گسترش دهیم، گفتگوهایی با روس ها داشته ایم. ما بدون تردید با بی صبری در انتظار امکان کار با روسیه در رابطه با افغانستان هستیم. این به نفع هر دو کشور است که سعی کنند اوضاع در افغانستان را تثبیت کرده و توسعه اقتصادی و امنیت را در این کشور تامین کنند".

چنین سیاستی در قدم نخست نشان می دهد که دولت جدید امریکا درصدد پیشبردن یک هدف و استراتژی جامع است که در آن بسیاری از کشور ها حتی روسیه می تواند درآن نقش داشته باشند.

درمقابل روسیه نیز پس از تحولاتی و رقابت هایی که میان غرب و روسیه در مسایل قفقاز روی موضوع گرجستان به وجود آمد و نیز رقابت های تسلیحاتی که ناشی از استقرار موشک های بالیستیک در کشورهای پولند وچک میان روسیه و امریکا درگرفته بود و نیز بحران گازی به وجود آمده میان اکراین و روسیه و تلاش ناتو برای نزدیک شدن به مرزهای روسیه در سایه عضویت گرجستان و اکراین به ناتو، چالش ها و تنش هایی بود که تاکنون روسیه و غرب بایک دیگر درگیر هستند. اکنون که با آمدن اوباما باردیگر سیاست های باز در سطح بین المللی مطرح گردیده است، باید برای برون رفت ازاین تنش ها یک خروجی باشد تا زمینه همکاری متقابل و تعامل میان روسیه و کشورهای غربی را فراهم نماید. این خروجی و زمینه ارتباط غرب با روسیه  افغانستان است.

 زیرا روسیه درگذشته درعین حالی که با ناتو و امریکا تنش های شدیدی پیدا کرده بود، اما باحضور نیروهای غربی درافغانستان مخالفت نکرد بارها اعلام کرده بود که درصورت نیاز برای مبارزه باتروریسم در افغانستان با جامعه جهانی همکاری خواهند کرد. هرچند که گسترش تنشهای سیاسی میان روسیه و غرب زمینه همکاری عملی روسیه را با آنان درافغانستان نداد، اما این موضع به عنوان یک مجرای مهم خروجی ازبحران و تنش میان روسیه و کشورهای غربی باقی ماند.

اکنون درسایه سیاست های باز بین المللی اوباما، امریکا می خواهد ازهمین خروجی برای کاهش تنش باروسیه استفاده نماید و این زمینه را فراهم نماید تا روسیه نیز گامهای عملی را با کشورهای غربی در راستای مبارزه با  تروریسم درافغانستان بردارد.

حال سئوال اساسی این است که روسیه چگونه می تواند برای مبارزه با تروریسم درافغانستان با غرب تعامل برقرار می تواند؟

روسیه دو گزینه مهم را درپیش دارد. این گزینه ها می تواند نقش روسیه را درافغانستان پربار سازد. اولین گزینه سازمان شانگهای است که افغانستان به عنوان ناظر دراین سازمان پذیرفته شده است. این سازمان مهمترین پیمان کشورهای شرقی است که از پتانسیل بالایی درعرصه های مختلف سیاسی، نظامی و اقتصادی برخوردار است. روسیه بااستفاده ازاین پتانسیل طرح برگزاری کنفرانسی بین المللی پیرامون مشکل افغانستان را تحت حمایت سازمان همکاری شانگهای پیشنهاد داده است. ازآنجایی که پاکستان نیز عضو ناظر این پیمان است، دمیتری مدویدیف دراعلام این مطلب خاطر نشان نمود که روسای جمهور روسیه و ازبکستان معتقدند که "نمی توان اوضاع در افغانستان را جدا از روابط افغانستان و پاکستان و بویژه اوضاع در مرز بین این کشورها بررسی کرد".

باتوجه به این موضع گیری، اکنون روشن شده است که کشورهای غربی و شرقی بحران افغانستان را گره خورده در پاکستان می دانند و معتقدند که برای برون رفت از بحران باید نحوی باپاکستان نیز تعامل برقرار نمود، سیاستی که غرب نیز همواره آن را دنبال نموده و دبیرکل ناتو ان را یکی از تجربیاتی شمرده است که در طول هفت سال ناآرامی بعد از کنفرانس بن  حاصل شده است.

باتوجه به همین پتانسیل است که حتی دولت کرزی امید وارد است باحمایت روسیه و پشت کردن از غرب بتواند در انتخابات آینده پیروز گردد. اقای کرزی رئیس جمهوری افغانستان با انتقاد از عملکرد نیروهای ناتو و آمریکا، در واقع به غرب نشان داد که کابل می تواند حامیان خارجی دیگری از جمله روسیه پیدا کند و غرب تنها مرکز قدرت جهانی نیست.

دومین تعاملی که می تواند میان روسیه و غرب درقبال افغانستان برقرار گردد، موضوع انتقال وسایل تدارکاتی ناتو و امریکا از خاک روسیه است.انتقال تدارکات ناتو در افغانستان امروز ها به یکی از چالش های عمده برای این سازمان تبدیل گردیده است، به دلیل آن که افغانستان محاط به خشکی است و به هیچ بندر آبی راه ندارد و دولت افغانستان نیز مجبور است که کالاهای وارداتی و صادراتی خود را ازطریق بنادر کشورهای همسایه مانند ایران و پاکستان انتقال می دهند، پیمان ناتو نیز مجبور است از این بنادر نیاز های لوجیستیکی خود را تامین نماید، به همین دلیل بندر کراچی و بندر گوادر  در پاکستان مهترین بنادری  هستند که نیازمندی های تدارکاتی ناتو تامین می گردد، اما انچه چالش اساسی را متوجه تاتو ساخته راههای دور و دراز و کوهستانی است که باید این محموله ها توسط موتر های باربری حمل شود، انتقال زمینی این کالا ها یکی از دشوار ترین مرحله به شمار می رود تا کنون دهها شرکت حمل و نقل با هزینه های هنگفتی وظیفه انتقال آن را به عهده گرفته اند، اما در موارد زیادی این کاروانها مورد حمله طالبان قرار گرفته و دهها موتر با بارش به آتش کشیده شده اند. در ماههای اخیر با افزایش خشونت ها در افغانستان و پاکستان و گسترش جنگ در ایالت های سرحد و بعضا بلوچستان، مسئله تدارکات و تامین امنیت کالاهای ناتو در مسیر راه به یکی از چالش های مهم برای این پیمام تبدیل گردید، طوری که این پیمان را مجبور ساخته است که دست به معامله و سازش با گروه طالبان بزند، اما این گونه معاملات نیز ره بجایی نبرد و گروههای افراطی هر روز شرایط سخت و دشواری را برآنان تحمیل کردند.

باتوجه به این مشکل ناتو و کشورهای غربی را مجبور ساخت مسیر تدارکات خود را تغییر دهد، ازانجایی که  کشورهای غربی بایاران مناسبات خوبی ندارد و نیز مسیری که تدارکات خود را از چابهار یا بندرعباس انتقال داده و به جنوب منتهی نشود، وجود ندارد، دومین راه قابل صرفه انتقال تدارکات ناتو از خاک روسیه است. روسیه و کشورهای آسیای مرکزی ازاین طرح استقبال کرده اند. قبلا نیز روسیه از این طرح موافقت کرده بود، اما به دلیل طولانی بودن راههای روسیه ناتو تا زمانی که مجبور نشده بود ازاین گزینه استفاده نکرد.

روزنامه انگلیسی "دیلی تلگراف" نوشت چراغ سبز روسیه به آمریکا از نرم شدن مواضع مسکو در قبال غرب پس از درگیری گرجستان خبر می دهد. اکنون روسیه بعد از بحران گرجستان از طریق  موافقت انتقال تدارکات ناتو می خواهد با غرب نزدیک شود.

به هرحال اکنون ناتو نیز به این نتیجه رسیده است که تنهاراه مطمئن انتقال تدارکات خاک روسیه است وهزینه طولانی بودن این راه را باید بپردازد. و با روسیه نیز در مورد افغانستان تعامل برقرار نمایند و افغانستان به عنوان خروجی مهم تنش های غرب و روسیه مبدل گردد.


February 1st, 2009


  برداشت و بازنویسی درونمایه این تارنما در جاهای دیگر آزاد است. خواهشمندم، خاستگاه را یادآوری نمایید.
 
بازگشت
گزیده مقالات